Şarkı söyleyerek bir bardak nasıl kırılır?
Yapılabilir ve
teorik olarak mümkündür. Hatta ünlü tenör Cruso'nun bunu başardığı rivayet
edilir. Reonansını tutturabilirseniz sadece bardak değil başka birçok şeyi
kırabilirsiniz. Peki öyleyse, nedir bu rezonans?
Salıncakta bir
çocuğu salladığınızı düşünün. Salıncak size gelirken, tam en üst noktaya
ulaşmadan salıncağı itmeye kalkışırsanız, onu yavaşlatırsınız. Ancak salıncak
size doğru gelirken, itmeyi hep en üst noktada yaparsanız, her seferinde aynı
kuvvetle itseniz bile, salıncak gittikçe hızlanacaktır.
Salıncak kendi
tabii frekansı ile, diyelim ki, dakikada 30 salınım yaparak sallanıyordu. Siz
de dışardan bir kuvvet, fakat aynı frekansta bir kuvvet uyguladınız. Bu iki
frekans çakıştı ve salıncak da bu nedenle gittikçe hızlandı.
Salıncak örneğinde
olduğu gibi, her cismin bir kendi tabii frekansı vardır. Cisimlere kendi tabii
frekansları ile çakışan bir frekansta her hangi bir kuvvet uygularsanzı
rezonans denilen kontrolsüz bir ortam oluşabilir.
Eğer önünüzde
duran bir bardağa, onun tabii frekansına uyan bir frekansta bağırabilirseniz,
daha doğrusu bir ses dalgası gönderebilirseniz, bardağın tabii frekansı ile
sesin frekansı çakışarak, bardaktaki titreşimi kontrolsüz bir şekilde artırır,
bardak rezonansa girer ve sonuçta çatlayabilir veya kırılabilir.
İnsanlar günlük
yaşamlarında pek farketmemelerine rağmen rezonans olayı, otomobilden, köprü
dizaynına kadar mühendislerin en çok zorlandıkları konulardan biridir. Hatta bu
nedenle, askerler bir köprüden geçerlerken, yürüyüş adımlarının frekansları köprünün
tabii frekansı ile çakışıp, köprü yıkılmasın diye, köprülerden uygun adım
yürüyüşle geçmezler.
Otomobilde
direksiyon mekanizması ile amortisörlerdeki titreşim aynı frekansa gelince,
rezonans sonucunda direksiyon şiddetli sarsılmaya başlar. Mühendisler araba
dizaynında parçaların biçimlerini, yaylanmalarını ve ağırlıklarını, devir
sayıları ve benzeri faktörleri göze alıp rezonansı en aza indirmeye çalışırlar.
Peki bu
rezonansın hiç iyi bir yönü yok mu? Var elbette. Örneğin radyo istasyon dalgalarını
araken bu dalgaları yakalarsanız, kendi alıcınız ile birbirini tuttuğu an
rezonansa girer, genliği artar ve bu istayonu işitmeye başlarsınız.
Yorumlar
Yorum Gönder